W życiu każdego człowieka mogą zdarzyć się sytuacje, w których nasze osoby najbliższe mogą borykać się z problemami z zaległościami podatkowymi. Co w takiej sytuacji może zrobić organ podatkowy?
Odpowiedzialność podatkowa osób najbliższych
Zgodnie z postanowieniami art. 111 ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe przedsiębiorcy organ skarbowy może pociągnąć do odpowiedzialności jego najbliższych, wydając stosowną decyzję w toku postępowania podatkowego. Ustawodawca zamieścił w wyższej wymienionym przepisie zamknięty katalog osób podlegających ewentualnej odpowiedzialności są nimi:
- wstępni (rodzice, dziadkowie);
- zstępni (dzieci, wnuki);
- rodzeństwo;
- małżonków zstępnych (synowa, zięć);
- osoby pozostające w stosunku przysposobienia;
- O ile powyższy katalog jest jasny o tyle problem pojawia się wyrażenie niedookreślone, które zastosował prawodawca stwierdzając, że taką odpowiedzialność ponosi również każda osoba, z którą podatnik pozostaje w faktycznym pożyciu.
Podobne regulacje ustawodawca wprowadził również w innych dziedzinach prawa szczególnie prawie procesowym np. karnym.
Kim jest osoba pozostająca w faktycznym pożyciu?
W żadnym akcie prawnym ustawodawca nie zamieścił definicji legalnej tego pojęcia. Wobec powyższego należy przyjrzeć się orzecznictwu. Zgodnie z interpretacjami organów skarbowych jest to definicja szersza niż zastosowana w prawie rodzinnym, a więc obejmuje również wszelkie związki nieformalne. Kolejnym pytaniem jakie należy zadać jest jakimi cechami powinien charakteryzować się taki związek? Na tak zadane pytanie organy skarbowe (PD-I/415-74/05) odpowiadają wzorując się na orzecznictwie z innych gałęzi prawa, mianowicie pomiędzy osobami muszą zachodzić następujące więzi:
- ekonomiczne;
- uczuciowe;
- fizyczne;
- wspólne zamieszkiwianie;
- uczestnictwo w życiu codziennym.
Podsumowując powyższe, uznać należy, że osoby pozostające w nieformalnych związkach z przedsiębiorcami mogą ponosić taką samą odpowiedzialność za zaległości podatkowe, jak te, które zawierają związki formalne. Nie ma znaczenia przy tym płeć czy też długość trwania takiego związku, o czym podkreśla NSA (II FSK 2083/10).
Kiedy organ może wydać taką decyzję
Organ skarbowy może wydać decyzję o odpowiedzialności osób trzecich może zostać wydana w terminie maksymalnym tj. 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa.
Przepisy ordynacji podatkowej przewidują jeszcze jedno organiczenie, mianowicie w przypadku gdy w czasie, w którym powstały zaległości podatnika prowadzącego działalność gospodarczą ciążył na nim obowiązek alimentacyjny względem osoby najbliższej, organ nie ma prawa wydać decyzji określającej odpowiedzialność o odpowiedzialności osób trzecich.